Roztoczański Park Narodowy

Roztoczański PN leżu w  środkowo- wschodninej części kraju, w województwie lubelskim. Obejmuje najcenniejsze przyrodniczo obszary Roztocza. Park utworzony został w 1974 roku na obszarze 4801 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 8483 ha, z czego lasy zajmują 8102 ha (95,5%). Ochroną ścisłą objęto 806 ha (9,5%).

Park powstał na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec, będących wcześniej lasami Ordynacji Zamojskiej. Początki ochrony sięgają 1936 r., kiedy to utworzono rezerwat przyrody Bukowa Góra, który obecnie jest jednym z obszarów ochrony ścisłej parku. Do chwili utworzenia Parku ochroną rezerwatową objęto 1064,38 ha w postaci 10 rezerwatów leśnych i florystycznych.

Wody

Główny ciek wodny Roztocza Środkowego i parku to rzeka Wieprz. Na odcinku przepływającym przez teren parku sklasyfikowana jest w II klasie czystości. Z terenu parku biorą początek strumienie: Szum (2,5 km) i Świerszcz (9,0 km) odprowadzające swe wody do Tanwi i Wieprza. Wody potoku Świerszcz zasilają kompleks stawów "Echo" oraz staw w centrum Zwierzyńca.

Flora

Flora naczyniowa parku liczy około 700 gatunków, w tym liczne górskie (m.in. tojad dzióbaty, czosnek siatkowaty), borealne (widłak wroniec, zimoziół północny, pomocnik baldaszkowy), pontyjskie (szczodrzeniec ruski) oraz atlantyckie (rosiczka pośrednia, sporek wiosenny, sit sztywny, żarnowiec miotlasty, szczotlicha siwa itd.). Na terenie parku występuje około 400 drzew pomnikowych. W parku wyróżniono 19 zespołów leśnych i szereg zbiorowisk niższej rangi, z których najcenniejsze to wyżynny bór jodłowy i buczyna karpacka zajmujące około 35% powierzchni leśnej. Jodły osiągają w nich najwyższe wymiary w Polsce (50 m wysokości, 470 cm obwodu i do 20 m³ masy drzewnej). Spośród innych na uwagę zasługują: świetlista dąbrowa, grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-olchowy, kontynentalne torfowisko wysokie, ols porzeczkowy, a także różne typy borów sosnowych. Na roślinność nieleśną składa się 28 zespołów i 12 zbiorowisk.

Fauna

 

Z dużych ssaków na terenie parku występują: jelenie, sarny, dziki, wilki, rysie, lisy, kuny leśne, borsuki. W 1979 roku reintrodukowano bobry, które zadomowiły się w dolinie rzeki Wieprz. W 1982 roku do parku sprowadzone zostały koniki polskie będące potomkami dawnych dzikich koni leśnych – tarpanów. Drobne ssaki reprezentują chronione gatunki owadożernych: ryjówka aksamitna i mała zębiełek białawy oraz liczne gatunki nietoperzy. Żyją tu także: orzesznica, popielica, koszatka. Spośród około 190 gatunków ptaków spotykanych na terenie parku na uwagę zasługują: orlik krzykliwy, trzmielojad, bocian czarny, liczne dzięcioły (w tym rzadko występujący dzięcioł białogrzbiety), muchówka mała i białoszyja, gołąb siniak, czyż oraz pliszka górska. Gady reprezentują jaszczurki (zwinka, żyworodna i padalec – dość często odmiany turkusowej), żmija zygzakowata i zaskroniec oraz rzadko spotykany żółw błotny. Z płazów warto wymienić salamandrę plamistą, traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę ziemną, ropuchę zieloną i kumaka nizinnego oraz żabę śmieszkę. Interesująca jest także fauna bezkręgowców parku, a szczególnie świat owadów, spośród których tylko samych chrząszczy jest ponad 2000 gatunków.

Zagrożenia 

Kompleksy leśne parku podzielone są licznymi, głęboko wcinającymi się enklawami i półenklawami gruntów nieleśnych, których łączna powierzchnia przekracza 600 ha. Grunty te w połączeniu z obszarami zajętymi przez fragmenty lasów państwowych i prywatnych powodują silne rozczłonkowanie terenu parku oraz znacznie utrudniają prowadzenie skutecznej ochrony. Przez park przebiegają 2 linie kolejowe i kilka szos. Największe zagrożenie stanowią linia kolejowa Zwierzyniec – Biłgoraj (stanowiąca fragment Linii Hutniczej Szerokotorowej), przecinająca park na długości 1,5 km oraz normalnotorowa linia Zwierzyniec – Józefów, której długość na obszarze parku wynosi 5 km.